ارسال اظهارنامه مالیاتی چیست؟ اظهارنامه مالیاتی یکی از تکالیف قانونی و اساسی برای تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول قانون مالیات‌های مستقیم در ایران است. این فرآیند که به صورت الکترونیکی انجام می‌شود، درواقع کارنامه مالی یک سال فعالیت اقتصادی فرد یا شرکت را به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه می‌دهد و مبنای اصلی محاسبه و دریافت مالیات قرار می‌گیرد. تسلیم به موقع و صحیح این سند، ضمن ایفای مسئولیت قانونی، از جرایم سنگین و مشکلات آتی جلوگیری کرده و به شفافیت اقتصادی کمک می‌کند.

در این مقاله به بررسی کامل اهمیت، زمان‌بندی، جرایم و نحوه ارسال اظهارنامه مالیاتی در ایران می‌پردازیم.

 

اهمیت اظهارنامه مالیاتی: فراتر از یک تکلیف قانونی

اظهارنامه مالیاتی سندی رسمی است که در آن، مودیان درآمدها، هزینه‌ها، سود، زیان و معافیت‌های مالیاتی خود را در یک دوره مالی مشخص (عموماً یک سال شمسی) به سازمان امور مالیاتی اعلام می‌کنند. اهمیت این سند را می‌توان در چند بخش کلیدی خلاصه کرد:

• مبنای تشخیص درآمد و محاسبه مالیات: اصل بر خوداظهاری است. سازمان امور مالیاتی، اطلاعات مندرج در اظهارنامه ارسالی شما را مبنای اولیه برای محاسبه مالیات متعلقه قرار می‌دهد. در صورت عدم ارسال، سازمان به صورت “علی‌الرأس” و بر اساس قرائن و شواهد موجود، مالیات را تعیین خواهد کرد که معمولاً به ضرر مودی تمام می‌شود.
• شرط استفاده از معافیت‌ها و تسهیلات قانونی: بسیاری از معافیت‌های مالیاتی و تسهیلات تشویقی که در قانون پیش‌بینی شده است، تنها به مودیانی تعلق می‌گیرد که اظهارنامه خود را در موعد مقرر ارسال کرده باشند. عدم ارسال به موقع، به معنای محرومیت از این حقوق قانونی است.
• ایجاد شفافیت مالی: برای اشخاص حقوقی (شرکت‌ها)، اظهارنامه مالیاتی به همراه صورت‌های مالی، تصویری شفاف از عملکرد شرکت را نه تنها برای سازمان مالیاتی، بلکه برای شرکا، سهامداران و نهادهای اعتباری ترسیم می‌کند. ارائه منظم و دقیق آن، نشانه صداقت و انضباط مالی است.
• جلوگیری از جرایم سنگین: قانون‌گذار برای عدم تسلیم اظهارنامه یا ارسال اطلاعات خلاف واقع، جرایم سنگینی در نظر گرفته است که در ادامه به تفصیل به آن پرداخته خواهد شد.

 

چه کسانی موظف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی هستند؟

براساس قانون مالیات‌های مستقیم، طیف وسیعی از اشخاص حقیقی و حقوقی ملزم به تسلیم اظهارنامه مالیاتی هستند:

• اشخاص حقوقی: کلیه شرکت‌ها و موسساتی که در ایران به ثبت رسیده‌اند، حتی در صورتی که فعالیتی نداشته باشند، موظف به ارسال اظهارنامه عدم فعالیت هستند.
• اشخاص حقیقی صاحب مشاغل: تمامی صاحبان مشاغل (اصناف، پزشکان، وکلا، مهندسان، هنرمندان، فریلنسرها و…) که به صورت انفرادی یا در قالب مشارکت فعالیت می‌کنند.
• اشخاص حقیقی دارای درآمد املاک: افرادی که از طریق اجاره دادن املاک خود درآمد کسب می‌کنند.
• سایر منابع درآمدی: هر شخص حقیقی یا حقوقی که به هر نحوی در ایران درآمدی کسب کند، مگر آنکه طبق قانون به‌طور مشخص معاف شده باشد.

 

زمان ارسال اظهارنامه مالیاتی در ایران

موعد قانونی برای تسلیم ارسال اظهارنامه مالیاتی برای گروه‌های مختلف مودیان متفاوت است و عدم رعایت این زمان‌بندی، اولین گام در شمول جرایم مالیاتی است.

• اشخاص حقیقی (صاحبان مشاغل): این گروه از مودیان موظفند اظهارنامه مالیاتی عملکرد سال گذشته خود را حداکثر تا پایان خرداد ماه سال بعد تسلیم کنند. به‌عنوان مثال، مهلت ارسال اظهارنامه عملکرد سال ۱۴۰۳، تا پایان خرداد ۱۴۰۴ خواهد بود. البته در مواقعی این زمان تمدید می‌شود.
• اشخاص حقوقی (شرکت‌ها): اشخاص حقوقی مکلفند اظهارنامه مالیاتی خود را حداکثر تا چهار ماه پس از پایان سال مالی شرکت، به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. از آنجایی که سال مالی اکثر شرکت‌ها در ایران منطبق بر سال شمسی است (پایان اسفند ماه)، مهلت ارسال اظهارنامه برای این شرکت‌ها تا پایان تیر ماه سال بعد خواهد بود.

نکته مهم: سازمان امور مالیاتی ممکن است در شرایط خاص، این مهلت‌ها را تمدید کند. همواره توصیه می‌شود مودیان آخرین اخبار و اطلاعیه‌های این سازمان را پیگیری کنند. امسال، زمان ارسال اظهارنامه مالیاتی تا 31 شهریور 1404 تمدید شده است.

جرایم سنگین دیرکرد و عدم ارسال به‌موقع اظهارنامه مالیاتی

قانون مالیات‌های مستقیم، جرایم مشخص و غیرقابل بخششی را برای عدم ارسال اظهارنامه در موعد مقرر تعیین کرده است. این جرایم به شرح زیر است:

• جریمه عدم تسلیم اظهارنامه برای اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل: معادل ۳۰ درصد مالیات متعلقه و غیرقابل بخشودگی است. این بدان معناست که حتی در صورت پرداخت اصل مالیات، این جریمه به قوت خود باقی خواهد ماند.
• جریمه عدم تسلیم اظهارنامه برای سایر اشخاص حقیقی: معادل ۱۰ درصد مالیات متعلقه و غیرقابل بخشودگی است.

علاوه بر این جرایم، دیرکرد در پرداخت مالیات پس از سررسید مقرر (که همراه با ارسال اظهارنامه یا پس از صدور برگ تشخیص قطعی مشخص می‌شود)، موجب تعلق جریمه‌ای معادل ۲.۵ درصد مالیات به ازای هر ماه دیرکرد خواهد شد.

فرآیند ارسال اظهارنامه مالیاتی به صورت الکترونیکی

امروزه، تمامی مراحل مربوط به تسلیم اظهارنامه مالیاتی از طریق «درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی» به آدرس my.tax.gov.ir انجام می‌شود. مراحل کلی این فرآیند عبارتند از:

1. پیش‌ثبت‌نام و ثبت‌نام الکترونیکی: اولین قدم برای هر مودی، ثبت‌نام در نظام مالیاتی و تشکیل پرونده است. پس از این مرحله، نام کاربری و رمز عبور برای ورود به سامانه در اختیار شما قرار می‌گیرد.
2. ورود به سامانه: با استفاده از نام کاربری و رمز عبور دریافتی، وارد پورتال شخصی خود در سامانه my.tax.gov.ir شوید.
3. انتخاب نوع اظهارنامه: بسته به نوع فعالیت (شخص حقیقی یا حقوقی)، فرم اظهارنامه مربوطه را انتخاب کنید.
4. تکمیل جداول اطلاعاتی: اظهارنامه شامل جداول متعددی برای ثبت اطلاعات هویتی، درآمدها، هزینه‌ها، صورت سود و زیان، ترازنامه (برای اشخاص حقوقی) و… است. این جداول باید با دقت و بر اساس اسناد و مدارک مالی معتبر تکمیل شوند.
5. بررسی و تایید نهایی: پس از تکمیل تمامی اطلاعات، یک نسخه پیش‌نویس برای بازبینی در اختیار شما قرار می‌گیرد. اطلاعات را به دقت بررسی کرده و در صورت صحت، آن را تایید نهایی کنید.
6. ارسال نهایی و دریافت کد رهگیری: با تایید نهایی، اظهارنامه شما به صورت الکترونیکی برای سازمان امور مالیاتی ارسال شده و یک کد رهگیری صادر می‌شود. دریافت این کد به منزله انجام تکلیف قانونی شماست و باید آن را تا زمان صدور برگ قطعی مالیات نزد خود نگه دارید.
7. پرداخت الکترونیکی مالیات: پس از ارسال اظهارنامه، قبض مالیات به صورت آنلاین صادر شده و شما می‌توانید از طریق همان سامانه و با استفاده از درگاه‌های پرداخت اینترنتی، مالیات خود را پرداخت کنید.

 

اظهارنامه مالیاتی شامل چه مواردی است؟

اظهارنامه مالیاتی درواقع یک کارنامه مالی کامل است که مودی (چه شخص حقیقی صاحب شغل و چه شخص حقوقی) به سازمان امور مالیاتی ارائه می‌دهد. محتویات این اظهارنامه بسته به نوع شخص (حقیقی یا حقوقی) و گروه شغلی (برای اشخاص حقیقی) می‌تواند کمی متفاوت باشد، اما به‌طور کلی شامل ارسال اطلاعات در دسته‌بندی‌های زیر است:

۱. اطلاعات هویتی و مکانی:

• مشخصات فردی/شرکتی: نام کامل، شماره ملی/شناسه ملی، شماره ثبت شرکت، تاریخ ثبت، آدرس دقیق محل فعالیت، کد پستی و اطلاعات تماس.
• اطلاعات شرکا (در صورت وجود): در مشاغل شراکتی یا شرکت‌ها، مشخصات کامل تمام شرکا یا اعضای هیئت‌مدیره و سهامداران.
• مجوزهای فعالیت: اطلاعات مربوط به جواز کسب، پروانه بهره‌برداری، کارت بازرگانی و سایر مجوزهای قانونی.

۲. اطلاعات مالی و حسابداری (بخش اصلی):

• صورت سود و زیان: این بخش قلب اظهارنامه است و شامل موارد زیر می‌شود:
  • درآمدها: کل فروش کالا یا خدمات (چه به صورت نقدی و چه غیرنقدی) در طول سال مالی.
  • بهای تمام شده کالا و خدمات فروش رفته: هزینه‌های مستقیمی که برای تولید کالا یا ارائه خدمات صرف شده است (مانند هزینه مواد اولیه).
  • هزینه‌ها: کلیه هزینه‌هایی که برای کسب‌وکار انجام شده است، مانند حقوق و دستمزد کارکنان، اجاره محل، هزینه‌های انرژی، تبلیغات، استهلاک اموال و… .
  • سود یا زیان خالص: نتیجه نهایی که از کسر تمام هزینه‌ها از درآمدها به دست می‌آید و مبنای محاسبه مالیات است.
• ترازنامه (عمدتاً برای اشخاص حقوقی و گروه اول اشخاص حقیقی):
  • دارایی‌ها: شامل دارایی‌های جاری (مثل موجودی نقد و بانک، موجودی کالا) و دارایی‌های ثابت (مثل ساختمان، ماشین‌آلات، وسایل نقلیه).
  • بدهی‌ها: شامل بدهی‌های جاری (مثل حساب‌های پرداختنی) و بدهی‌های بلندمدت (مثل وام‌های بانکی).
  • سرمایه: حقوق صاحبان سهام یا سرمایه اولیه. (در ترازنامه همیشه جمع دارایی‌ها با جمع بدهی‌ها و سرمایه برابر است).

۳. اطلاعات تکمیلی و جداول جانبی:

• اطلاعات اموال و دارایی‌ها: لیست اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات مربوط به فعالیت شغلی و میزان استهلاک آن‌ها.
• موجودی مواد و کالا: ارزش موجودی انبار در ابتدا و انتهای دوره مالی.
• اطلاعات فروش و درآمد: جزئیات فروش داخلی و خارجی (صادرات).
• اطلاعات قراردادها (برای شرکت‌های پیمانکاری): لیست قراردادها، مبلغ هر قرارداد، درآمد شناسایی شده و بهای تمام شده هر پروژه.
• اطلاعات حساب‌های بانکی: فهرست حساب‌های بانکی مرتبط با فعالیت شغلی.
• مالیات‌های پرداخت شده: مبالغی که در طول سال تحت عناوینی مانند مالیات تکلیفی یا ارزش افزوده پرداخت شده و می‌تواند از مالیات نهایی کسر شود.
• اطلاعات کارکنان: تعداد کارکنان و لیست بیمه آن‌ها.

به‌طور خلاصه، شما با ارسال اظهارنامه مالیاتی، یک تصویر کامل و شفاف از گردش مالی، درآمدها، هزینه‌ها، دارایی‌ها و بدهی‌های فعالیت اقتصادی خود در یک سال مالی را به سازمان امور مالیاتی ارائه می‌دهید تا این سازمان بتواند بر اساس اطلاعات خوداظهاری شما، مالیات عادلانه را محاسبه و مطالبه کند.

 

فرصت استثنایی کارا برای ارسال اظهارنامه مالیاتی 

با توجه به اهمیت و پیچیدگی‌های فرآیند تکمیل و ارسال اظهارنامه، شرکت کارا مفتخر است اعلام کند که تیم متخصصان مالی و مالیاتی این مجموعه، آمادگی کامل جهت ارائه خدمات به مودیان محترم را دارد.

به‌عنوان یک فرصت استثنایی، کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند از تاریخ ۱۵ لغایت ۲۷ شهریور ماه سال جاری، امور مربوط به تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی خود را به ما سپرده و ضمن اطمینان از انجام صحیح و دقیق تکالیف قانونی، از تخفیف ویژه این بازه زمانی نیز برخوردار شوند. این فرصت را برای بهینه‌سازی امور مالیاتی خود از دست ندهید. همچنین با مراجعه به این لینک، می‌تواند از خدمات جامع حسابداری کارا مطلع شده و از این خدمات برای رشد مالی کسب‌وکار خود استفاده کنید. 

 

نتیجه‌گیری

ارسال اظهارنامه مالیاتی، یک وظیفه مهم و اجتناب‌ناپذیر برای فعالان اقتصادی در ایران است. آگاهی از اهمیت، مهلت‌های قانونی و جرایم مرتبط با آن، می‌تواند از بروز مشکلات جدی و پرداخت هزینه‌های اضافی جلوگیری کند.

توصیه می‌شود مودیان، با استفاده از خدمات مشاوران مالی و مالیاتی، نسبت به تکمیل دقیق و ارسال به موقع اظهارنامه خود و ثبت آن در سامانه سازمان امور مالیاتی کشور اقدام کنند تا ضمن عمل به قانون، از حقوق و مزایای قانونی خود نیز بهره‌مند شوند.