مهمترین قوانین مالی در میان فعالان اقتصادی و حقوق‌دانان، به دلیل اهمیت و تأثیرگذاری‌شان در تنظیم روابط تجاری و تضمین سلامت فعالیت‌های اقتصادی، به‌عنوان «قوانین طلایی» شناخته می‌شوند. در چارچوب قانون تجارت ایران و رویه‌های بین‌المللی، موارد زیر را می‌توان به‌عنوان قوانین طلایی برجسته کرد.
1. اصل ثبت شرکت (ماده ۱۹۵ قانون تجارت ایران)
چرا طلایی است؟ ثبت شرکت در اداره ثبت شرکت‌ها، پایه قانونی بودن فعالیت تجاری را تشکیل می‌دهد. بدون ثبت، شرکت فاقد شخصیت حقوقی است و نمی‌تواند از حقوق قانونی مانند انعقاد قراردادهای رسمی یا دفاع در دادگاه بهره‌مند شود. این اصل، شفافیت و رسمیت را تضمین می‌کند.
2. اصل حسن نیت در قراردادها (ماده ۲۲۰ قانون مدنی و ماده ۱ قانون تجارت)
چرا طلایی است؟ در تجارت، چه در ایران و چه در حقوق بین‌الملل (مانند کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا)، حسن نیت در انعقاد و اجرای قراردادها یک اصل بنیادین است. این قانون تضمین می‌کند که طرفین با صداقت عمل کنند و از فریبکاری یا سوءاستفاده جلوگیری شود.
3. اصل پرداخت دیون و ورشکستگی (مواد ۴۱۲ و ۴۱۳ قانون تجارت)
چرا طلایی است؟ این اصل بیان می‌کند که تاجر موظف است دیون خود را به‌موقع پرداخت کند و در صورت ناتوانی، ورشکستگی اعلام شود. این قانون، نظم مالی و اعتماد در بازار را حفظ می‌کند و از انباشت بدهی‌های غیرقابل وصول جلوگیری می‌کند.
4. اصل آزادی قراردادها (ماده ۱۰ قانون مدنی)
چرا طلایی است؟ این اصل به طرفین اجازه می‌دهد شرایط قراردادهای تجاری را آزادانه تعیین کنند، مشروط بر اینکه مخالف قوانین آمره نباشد. این آزادی، انعطاف‌پذیری و خلاقیت در تجارت را تقویت می‌کند و به‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی حقوق تجارت شناخته می‌شود.
5. اصل شفافیت مالی و حسابداری (مواد ۳۲ و ۳۳ قانون تجارت)
چرا طلایی است؟ تاجران و شرکت‌ها موظف‌اند دفاتر قانونی خود را به‌صورت شفاف و منظم نگهداری کنند. این اصل، از تقلب جلوگیری می‌کند و اعتماد شرکا، سهامداران و نهادهای نظارتی را جلب می‌کند.
6. اصل مسئولیت محدود در شرکت‌ها (مواد ۹۴ و ۱۰۰ قانون تجارت)
چرا طلایی است؟ در شرکت‌های با مسئولیت محدود یا سهامی، شرکا تنها به میزان سرمایه خود مسئول بدهی‌ها هستند. این قانون، ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد و به توسعه فعالیت‌های تجاری کمک می‌کند.
7. اصل رعایت حقوق طلبکاران (ماده ۱۴۳ لایحه اصلاحی قانون تجارت)
چرا طلایی است؟ در صورت انحلال یا ورشکستگی شرکت، طلبکاران بر شرکا اولویت دارند. این اصل، عدالت در توزیع دارایی‌ها را تضمین می‌کند و از سوءاستفاده مدیران یا سهامداران جلوگیری می‌کند.
جایگاه این قوانین
این قوانین به‌عنوان «طلایی» شناخته می‌شوند، زیرا:
پایداری تجارت را تضمین می‌کنند: با ایجاد نظم و شفافیت، از هرج‌ومرج در بازار جلوگیری می‌شود.
اعتماد ایجاد می‌کنند: شرکا، سرمایه‌گذاران و مشتریان با اطمینان بیشتری وارد معاملات می‌شوند.
ریسک را مدیریت می‌کنند: با تعیین حدود مسئولیت و الزامات، از ضررهای غیرقابل جبران پیشگیری می‌شود.
نکته تکمیلی
در سطح بین‌المللی، اصولی مانند «رعایت قراردادها» (Pacta Sunt Servanda) یا «عرف تجاری» (ماده ۹ قانون تجارت ایران) نیز به‌عنوان قوانین طلایی تلقی می‌شوند. در ایران، ترکیبی از قانون تجارت (مصوب ۱۳۱۱ و اصلاحات بعدی) و قانون مدنی این چارچوب را تشکیل می‌دهد.
